سه هفته قبل، در نخستین مرحله از یک طرح جدید، 10 عنوان کتاب مفید به انتخاب معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی شد. «پله پله تا ملاقات با خدا»، «اول مظلوم عالم»، «عاشورا در آیینه شعر معاصر»، «دغدغه‌های فرهنگی»، «گفتارهایی در اخلاق اسلامی»، «ساواک شاگرد موساد»، «هشت سال این‌گونه گذشت»، «بیداری اسلامی»، «دعا از منظر حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی» و «اسرائیل کانون ناامنی» کتاب‌های معرفی شده معاونت فرهنگی به عنوان آثار مناسب بودند که علاوه بر نامشخص بودن دلایل فقدان یک اثر داستانی در این فهرست و توجه جدی به کتاب‌های نظری در حوزه‌های سیاسی و مذهبی، سئوالات گوناگونی را در ذهن افراد جاری می‌کند.
 
پرسش اول این است: با وجود گوناگونی مخاطبان کتاب و علاقه‌مندی فراوان کتابخوانان به آثاری در حوزه‌های شعر و داستان، چرا در میان آثار معرفی شده، حتی یک اثر ادبی مشاهده نمی‌شود؟ این در حالی است که اثری با عنوان «عاشورا در آیینه شعر معاصر» یک کتاب پژوهشی است که دست بر قضا با حمایت معاونت فرهنگی وزارت ارشاد به چاپ رسیده است. این پژوهش‌ با نگاهی به اشعار سیدحسن حسینی، علی موسوی گرمارودی، علی معلم دامغانی، قیصر امین‌پور، جلال‌الدین همایی، علیرضا قزوه و تنی چند از شاعران غیرایرانی تدوین شده که معاونت فرهنگی ارشاد، مطالعه آن را به پژوهشگران و علاقه‌مندان به ادبیات اسلام و ایران سفارش کرده است.
 
جای خالی کتاب‌های حوزه ادبیات، که در برگیرنده تولیدات ادبی اعم از شعر یا داستان هستند، از آنجا بیش‌تر جلوه می‌کند که در یکی ـ دو سال اخیر، حجم کتاب‌های این حوزه رو به فزونی نهاده و جوایزی چون جلال آل‌احمد، کتاب سال جمهوری اسلامی، کتاب فصل، شهید غنی‌پور و داستان انقلاب (که همگی از سوی وزارت ارشاد برگزار یا حمایت می‌شوند) در چند سال اخیر نسبت به ادبیات داستانی اقبال و توجه ویژه‌ای از خود نشان داده‌اند و جشنواره جلال به عنوان گران‌ترین جایزه داستان، اثر داستانی «جاده جنگ» را برگزید و جایزه 660 میلیون ریالی خود را به نویسنده آن داد. البته بماند که رقم جایزه در آن زمان بر اساس هر سکه بهار آزادی 600 هزار تومان محاسبه و به صورت نقدی به نویسنده اعطا شد!
 
پرسش دوم این است که: چگونه می‌شود سخنان گذشته و حال آقای دری، معاون فرهنگی وزیر را کنار هم گذاشت و از تناقص آن سخن نگفت؟ دری چندی قبل در نخستین همایش نویسندگان ایران گفته بود که با وجود انتشار بیش از 65 هزار عنوان کتاب در یک سال، اگر از او به عنوان یک کارشناس درباره کتاب‌های مناسب سئوال کنند و راهنمایی بخواهند، می‌گوید 10 درصد این کتاب‌ها هم برای مطالعه یا هدیه دادن مناسب نیست. با این وصف، حداکثر سالانه 6500 کتاب در کشور به چاپ می‌رسد که ارزش خواندن دارد. در حالی که آقای معاون از ارائه فهرستی صحبت می‌کند که لااقل 200 کتاب مناسب و قابل توصیه را در آن جای می‌دهد. همانطور که قبلاً هم نوشتیم، نه گفته‌های قبلی و نه اظهارات تازه‌تر این مسئول فرهنگی از تکیه بر یک پژوهش قابل استناد و علمی حکایت ندارد و این آمارها، کاملاً رند و گرد هستند! در خلال همین پرسش، سئوال دیگری مطرح می‌شود که چرا در فاصله 23 روز گذشته، هنوز فهرست دومی منتشر نشده و تا رسیدن به لیست 2 هزار تایی چقدر فاصله داریم؟
 
اما پرسش دیگر آن است که نهادهای اجتماعی ـ فرهنگی، تشکل‌های نویسندگی و مجلات و نشریات فعال در حوزه کتاب چقدر در ارائه فهرست معاونت فرهنگی نقش دارند؟ در دهه 70، مجلات ادبی با کمک گرفتن از گروه نویسندگان و همکاران خود، فهرستی از کتاب‌های مناسب به مخاطبان خود ارائه می‌دادند. این کار در مجلاتی مانند سوره نوجوانان و سروش نوجوان به شکلی مداوم دنبال می‌شد، اما با تعطیلی این دسته از نشریات، فهرست کتاب‌های مناسب به محاق رفت و از کتاب‌های درسی کودکان دبستانی سر در آورد. نفس این حرکت، پسندیده و ارزشمند بود، اما سرانجام نیافت و تعطیلی نشریات آن زمان، تعطیلی این فهرست‌ها را نیز به دنبال داشت. این در حالی است که معرفی کتاب‌های خوب و مناسب باید در سطحی وسیع از سوی رسانه‌های دیداری، شنیداری، مکتوب و مجازی انجام شود و هر جریانی آزادانه بتواند فهرستی از این کتاب‌ها را به مخاطبان خود ارائه دهد؛ نه اینکه وزارت ارشاد به عنوان مدیریت فرهنگی کشور، بدون آنکه اعضای هیأت انتخاب کتابش را معرفی کند و شائبه گزینش کتاب‌ها از سوی جناب معاون را به وجود آورد، دست به این کار بزند.